Acetic Acid

Acetic acid (กรดน้ำส้ม)

รหัส 1000000016

คุณสมบัติ
สูตรโมเลกุล	C2H4O2
มวลโมเลกุล	60.05 g mol−1
ลักษณะทางกายภาพ	ของเหลวไม่มีสี
ความหนาแน่น	1.049 g/cm3 (l) 1.266 g/cm3 (s)
จุดหลอมเหลว	16.5 °C, 290 K, 62 °F
จุดเดือด	118.1 °C, 391 K, 245 °F
ความสามารถละลายได้ใน น้ำ	ผสมเข้ากันได้ดี
pKa	4.76 at 25 °C
ความหนืด	1.22 mPa·s ที่ 25 °C

            กรดน้ำส้ม หรือ กรดแอซีติก (Acetic acid) หรือมีชื่อตามระบบว่า กรดเอทาโนอิก เป็นสารประกอบอินทรีย์ในสถานะของเหลวไร้สี มีสูตรเคมีว่า CH₃COOH (บ้างเขียนเป็น CH₃CO₂H หรือ C₂H₄O₂) น้ำส้มสายชูมีกรดแอซีติกตั้งแต่ 4% ต่อปริมาตรขึ้นไป ทำให้กรดแอซีติกเป็นส่วนประกอบหลักของน้ำส้มสายชูนอกจากน้ำ กรดแอซีติกยังมีรสเปรี้ยวและกลิ่นฉุนเฉพาะตัว นอกจากน้ำส้มสายชูในครัวเรือนแล้ว ยังมีการผลิตกรดแอซีติกเป็นสารตั้งต้นของพอลีไวนิลแอซีเตด และเซลลูโลสแอซีเตด จัดเป็นกรดอ่อนเนื่องจากแตกตัวบางส่วนในสารละลาย แต่กรดแอซีติกเข้มข้นมีฤทธิ์กัดกร่อนและสามารถระคายเคืองผิวหนังได้

ประโยชน์กรดอะซิติก

1. เป็นวัตถุดิบผลิตน้ำส้มสายชู

            น้ำส้มสายชู เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำกรดอะซิติกมาเจือจางให้มีความเข้มข้นประมาณ 4-18% โดยปริมาตร แบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่

·       น้ำส้มสายชูหมัก

·       น้ำส้มสายชูกลั่น

·       น้ำส้มสายชูเทียม

2. ใช้เป็นสารเคมีสำคัญในการทำปฏิกิริยาเคมีในกระบวนการผลิตสารอนุพันธ์ของกรดอะซิติก ได้แก่

– ไวนิลอะซิเตท (Vinyl acetate)

– กรดเทเรฟทาลิค (Terephthalic acid, TPA)

– อะซิเตทเอสเทอร์ (Acetate ester)

– อะซิติกแอนไฮไดร์ (Acetic anhydride)

– เซลลูโลสอะซิเตท (Celluloseacetate)

– ฯลฯ

3. ด้านอาหาร

กรดอะซิติก ถูกใช้เป็นส่วนผสมในอาหารเพื่อป้องกันการเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุทำให้อาหารบูดเน่า ใช้เพื่อปรับความเป็นกรด-ด่างของอาหาร และช่วยยืดอายุการเก็บรักษาอาหาร นอกจากนั้น ยังใช้เพื่อการเพิ่มรสเปรี้ยวในอาหารเป็นสำคัญ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับชนิดของอาหารที่ต้องการรสเปรี้ยวมากหรือน้อย หากใช้ความเข้มข้นมากจะทำให้เกิดรสเปรี้ยวมาก อาหารที่มีการใช้กรดอะซิติก ได้แก่ น้ำสลัด ผักดอง ผลไม้ดอง และซอสชนิดต่างๆ เป็นต้น

การใช้กรดอะซิติกในอาหาร นิยมใช้ใน 2 รูปแบบ คือ

– ใช้ในรูปของน้ำส้มสายชู ในความเข้มข้นของกรดอะซิติก 5-10%

– ใช้ในรูปสารละลายกรดอะซิติกสังเคราะห์ ความเข้มข้น 25-80%

4. ด้านการเกษตร

กรดอะซิติก ถูกใช้เป็นส่วนผสมของน้ำยาควบคุมเชื้อรา น้ำหมักชีวภาพ หรือผสมน้ำฉีดพ่น เพื่อใช้ควบคุมเชื้อราในแปลงผัก และผลไม้

5. ด้านการแพทย์

กรดอะซิติกเข้มข้นถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์ โดยนำกรดอะซิติกมาเจือจางร่วมกับสารประกอบอื่น ได้แก่

– สารประกอบโพรไพลีน ไกลคอล (Propylene glycol)

– สารละลายอะลูมิเนียม อะซิเตรท (Aluminium acetate)

– สารละลายกรดบอริก (Boric acid)

– สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (Sodium hydroxide)

– สารละลายอะลูมิเนียมซัลเฟต (Aluminium sulfate)

– สารละลายแคลเซียมคาร์บอเนต (Calcium carbonate )

– น้ำบริสุทธิ์

            สารประกอบหรือสารละลายเหล่านี้ ใช้เป็นส่วนผสมกับกรดอะซิติกเพื่อเป็นตำรับยาหยอดหู เพื่อยับยั้งการเติบโตของเชื้อราหรือเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดหูอักเสบ โดยเฉพาะหูชั้นกลาง

ความปลอดภัย

ความคงตัว และการเกิดปฏิกิริยาเคมี

1. ความเสถียร : มีความเสถียร

2. สารที่เข้ากันไม่ได้ :

• น้ำ
• ความร้อน
• สารออกชิไดซ์รุนแรง
• สารที่ทำปฏิกิริยารุนแรงกับเบส

3. สภาวะที่ควรหลีกเลี่ยง :

• ความร้อน
• น้ำ และความชื้น

4. สารเคมีอันตรายที่เกิดจากการสลายตัว :

• คาร์บอนมอนอกไซด์
• คาร์บอนไดออกไซด์
• อัลดีไฮด์
• คีโตน

5. อันตรายจากปฏิกิริยาพอลิเมอร์ : ไม่เกิดปฏิกิริยา

การเกิดอัคคีภัย และการระเบิด

–         จัดเป็นของเหลวไวไฟ สามารถระเบิดได้เมื่อไอกรดสัมผัสกับเปลวไฟ

–         ทำปฏิกิริยารุนแรงกับน้ำ

การจัดเก็บ

–         เก็บไว้ในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท

–         เก็บไว้บริเวณที่อุณหภูมิต่ำ และแห้ง

–         เก็บให้ห่างจากความร้อน แหล่งกำเนิดความร้อน บริเวณที่มีอุณหภูมิสูง

–         เก็บไว้ให้ห่างจากน้ำ หรือ บริเวณที่มีความชื้นสูง

–         เก็บไว้ให้ห่างจากเส้นใยหรือเสื้อผ้าหรือวัสดุไวไฟ

–         แหล่งจัดเก็บเข้าออกได้สะดวก

อันตรายจากกรดน้ำส้ม

            สัมผัสทางหายใจ : การหายใจเข้าไปจะก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ ก่อให้เกิดอาการไอ และหายใจติดขัด

              สัมผัสทางผิวหนัง : การสัมผัสถูกผิวหนังจะก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนัง ทำให้เกิดผื่นแดง เกิดการบวมของผิวหนัง และปอด

            กินหรือกลืนเข้าไป : การกลืนหรือกินเข้าไป จะก่อให้เกิดอาการปวดท้อง และอาเจียน

            สัมผัสถูกตา : การสัมผัสถูกตาอาจจะก่อให้เกิดอาการตาแดง และปวดตาได้

การปฐมพยาบาล

            หายใจเข้าไป : ถ้าหายใจเข้าไปให้เคลื่อนย้ายผู้ป่วยออกสู่บริเวณที่มีอากาศบริสุทธิ์ นำส่งไปพบแพทย์

            กินหรือกลืนเข้าไป : ถ้ากลืนหรือกินเข้าไป ให้ดื่มน้ำ 1-2 แก้ว ในช่วงเวลา 15 นาที กระตุ้นให้เกิดการอาเจียน นำส่งไปพบแพทย์

            สัมผัสถูกผิวหนัง : ถ้าสัมผัสถูกผิวหนัง ให้ฉีดล้างด้วยน้ำและสบู่ปริมาณมากๆ พร้อมถอดเสื้อผ้าและรองเท้าที่ปนเปื้อนสารเคมีออก นำส่งไปพบแพทย์

            สัมผัสถูกตา : ถ้าสัมผัสถูกตา ให้ล้างด้วยน้ำปริมาณมากๆ นำส่งไปพบแพทย์

เอกสารอ้างอิง

https://www.th.wikipedia.org/wiki/กรดน้ำส้ม

https://www.siamchemi.com/กรดอะซิติก

http://www.ohs.sci.dusit.ac.th/wp/?p=664